Welcome to Afar Triangle

Welcome to Afar trainagle blog

Qafar xayloy arcibay arac geyaay sama xica

The Afar, People of Horn of Africa (Afar Ancestors of ARDI)

The Afar, People of Horn of Africa  (Afar Ancestors of ARDI)
This book published by ALI RACHID IBRAHIM HASSAN student of MBA at ATLANTIC INTERNATIONAL UNIVERSITY 2014

GALLI SARRE

1.
Xer gitat radek okli warar mali
Waanisak gexek agbi walal mali
Illaltal xalek illi anay mali
Maaca xalte gurruddoh* anay mali
Ulla kak danan ullah suruy mali
Cayraril* madi* xaw le guyacta* ley
Awdi afal gode hayte coroodi*ley
Maaca xalte gariy gambaloolta* ley
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Biiliqis le qamay* ceelay
Amnak oobe dubul*ceelay
Dawwek oobe camar ceelay
Laahi innah qasa maysarriida* ley
Agbi innah qasa yaaluummaami* ley
Yoomek illi xagar baaha
Yemqek agbi xagar baaha
Yooboke urri ku xayloola
Teynebe urri ku qokkaala
Nammayah yenek agbi ma xagxaga
Tiitiyah yenek urri yaxiggiley
Soddomuh yenek luuba* taxiggiley
Say saray sarâ maqanxay
Gurrâ wayti kok ablelino’mmay
Massamma nek ablelito’mmay
Gaalay garî xayloh amooma liy
Inki num maliy inki amooma ley
Gaala kee dabira* inki amooma ley
Kee y’inay yi bagû baxay anninnaay
Lee Qali baxih aydooda tookome
Qayso le’kke Qasa Amqadi yookomey
Lee afih caxa Cammadi yookomey
Qasa gonna wadar num ma yaaguray
Falud* kontom akak yakkey
Cisra* kak daka tayyaaqey
Gaali gaalah abuusannu m’oggolay
Yi baguy anu koh lafta’mmaya
Gaala yayloolow yi kataysow
Nabsi sumbura liy kay mareytay
Gambi burqi liy kay qasa addoy
Gaala neh cabe num manxu yeexegey
Gaala sinni midir maa ikoyta ley
Qaawe sinni dokon maa deero ley
Maxco sinni mirac maa reeda ley
Xinto sinni daqar maa agda* ley
Inti sinni minin maa gurra ley
Loogo* sinni sarob maa gexso ley
Labka sinni gaba maa qambo ley
Y’inay qas qalek elle ooban kaloy
Ummatey gaalal nee ma xagtinay
Nee elle m’abbaxinay nee saarisay
Y’agiroy garabak yoo ilaalisey
Durhayay dulul addâ taloole ley
Gadma* gexxa guray* ma qabaariney
Ux kasal le badooliita*k’arkise
Qadrasul matbah* abur ley
Xoggisa mirá* nublek naaxige
Kayra caxtaamol oobisne
Ganxulil guubuh hayne
Inkih ganxi suruy tekke
Kuyya* qas xannunih* hayne
Say madeera batannuf* haaka
Koo le num bagi gandih kol raba
Can nakayti sabannah* kol raba
Away amxiqe* nee waytek
Ixxuk amxiqe nee wayta
Makko kok koros gabah gacteh tani
Uddur sarri uddur yekkeh yaniih
Deero mootar amoh raqteh taniih
Maxco sarri marah raqteh taniih
Soolay sarri mari amol ma sooliney
Aydooday farasal m’aydoodiney
Koo sinnim ma tanay nee tookome
Alsa sinni qaran maa weelo le
Gaala sinni dokon maa deena*le
Y’inay qidde marak caydul tani
Qiddu wayta marak guubul tani
Can kalittaamah m’aagurinnino
Maara cintaamah ma mudinnino
Wayxabas* ku canal koo yaagure
Gubun ceela maray bar yaaba le
Ginni ceela maray maaca xiina le
Gaali lamma tiyah nee baahele
Nan kicinno marat n’aysammele
Beytu beytu gabat nee beelito
Taysammiy ku qamal n’aysammele
Gexxem elle tuduurem koo
Raqtem elle xisittem koo
Yalli way giti wadbah koo gine
Deero qas duwa koo waysiisele
Angu buufo* le koo waysiisele
Qeyyar illi gabak baaha
Luulus urri gabak baaha
Fuyyuk agbi gabak baaha
Siisal awdi le, adda naba ayni le
Qir le mabraka leeh, dikta cimbo le
Urru kee agabu cimbot doolaba
Nek dumi mari gaalal yenbexeh
Takku waytam uxih num ma yaaxiga

2.DUWI WEELOOLA
Kusra sinni daqar ma silaalo le?
Gaala sinni midir maa ikoyta le ?
Innih awki baxay baaxo m’aaxiga
Baaxo m’aaxiga deegak koo beya
Qayso m’aaxiga serrebba koo askame
Tooqobek sila* koo aybuleeliyo
Tiggilek caxa koo aybuleeliyo
Canti laa leh amok maca tekkele?
Namma Seekoytak maca tekkele?
Xoggaliitah amok maca tekkele?
Bunkat* elle qatuute* le booxa
Coyta* macxi dab elle le booxa
Qaadi namma qaxak maca tekkele?
Gansal* elle silaalo le booxa
Urru taynabek ux koomah gacey
Qayso faxxek ererraaqi dangabey
Lee faxxek dora saagan amok radey
Wonna’mmay gubat inni yanih yani
Gaabu* sinni daqar ku dayim mali
Ange wayte qamur yi dayim mali
Maaci maacisem ayrol teexege
Ayro kortem iraawol teexege
Taarre carra qanayti qalaama ley
Orba carra hurubbâ mamaata ley
Boddayay marin baaxol taloole le
Waynu wayna lacay waali gexxa ley
Lee caban qadi* leeh, m’aaxaggiyoy
Qayso cax kora leeh, m’aaxaggiyoy
Qayso gibdoh amol dululuy
Lee bagaydah afih buyyiiy
Matto* waacita teyyeeqeh
Saqab gingino teyyeeqeh
Buuri keena malik buuril xaley
Naasi* nargoh umam m’akkaliyo
Matto gaalah umam m’akkaliyo
Booxa gaala qibiirissa
Manda gaala gariirissa*
Xaa korak* bacaril hayne
Garuw ittah tanik angut tanik meqe
Angu xaagu malik maaqu* lek meqe
Inti kok ximo leeh, ma faxinninoy
Wanna kok luwa* leeh, ma faxinninoy
Yi baguy atu dan waytaamaka
Yeedeqe agbi nek dan waam meqe
Bandugut bula nee abanam meqe
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Kibba sinni qamur kok ma naaxiga
Qayso sinni daqar nek ma taaxiga
Qandalah* amo baaxot m’aaguriney
Marin baaxol naba gudda cililiy*
Isi baaxol ibaay, falli ruubuteey
Canle dabqi say gaalat m’oobiney
Duul lafoofi le kurtummi* m’oobiney
Tekkem aaxige kal gexxam m’akkala
Koo cabeh kudek yoo maysallaminey
Warqiley maaral xaqaana ley
Af maleelah inak can xaqam meqe
Koo edde heen gulumut gaala hee lino
Fayya tek cane furaynul lito
Ramma tek cane laahi sagal lito
Gaali kak rade galcooday*
Xiglo ballaqin urruk taaxige
Qeebi kak ni morootom yaaxige
Y’inay awwalî mari boolok kol rade
Gurra way ni daban wayte
Boolo hinnay gafan kol ma naggila
Koo beyak wadirih wagga hannitoy
Bixiq itta macooxa abaluk tene
Yayse num wagitay soolak sugey
Sambok ulqi radam soolak sugey
Koo cabeh kudek derre mudum liyo
Waaso fokko le duubak taaxige
Ilmoytaw bagi lac kak m’aagurin
Gaala maleelay kiboh* asta le
Mankel asse kok iyyeenik
Subla mango daqaaral ase ixxicey
Manke orobta kok iyyeenik
Adda xer golo orbah ani ixxicey
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Saaku qeebi mataaka ma taaxiga
Carra qibni mataaka ma taaxiga
Qeebi kee qibinah k’addal nani


3. QANDAYAT LE LABHA
Nee buxal litooh, labha buxal lito
Nee aalle wannitoy ankalaquk teney
Koo aalle wanninoy assamuk neney
Koo geek ina gee baxa kinniyo
Namma caggoli koo m’aroodisa
Say marah muxa madfaq nabot mali
Y’inay kok gexeemih ossommeh
Ossommem wadar orbe bar eexege
Basro hayte gaqambo okme
Woo gaqambot alliliiqite
Etlen* essera taamâ numut mali
Nabsi yok ku canah lafta
Ayti yok ku anay faxxa
Inti yok ku mabul faxxa
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Laahi fayla garoobul raaqele
Illi fayla qabuudul* raaqele
Gaala sinni mari anninnal xala
Gaala sinni marow gaala net caba
Cankaxi innah gubak bolya xalya le
Koo malik baxi satqah kaxo le
Koo le num qasa cimbot sanah gexa
Maaci bar nabam anqaxa xalya le
Qallalê gexo low buttah orba low
Ilmoytaw bagi lac kak m’aagarin
Ilmoytay gabah adda nabat mali
Gaali isil rabu waa mara yaaxigeh
Nan gaalal rabu waa mara naaxige
Burgud* elle gexam ku goso
Qallum elle radam ku cana
Caggolik nanu koh nayse
Gilal reebuli sarri gabah taniih
Nek waytek gilalow deerih gexey
Cagayow harrug ixxicey
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Cisraanê baxa kok simbiliy
Ciggiilô baxa kok dahabay
Katayyi baxa kok cariiriy
Wadirsi baxa kok baruliy
Koo niqiyyirek sayyo naqiyyire
Koo niqiyyirek* mayya* naqiyyire
Bagi xiine nek cinah yani
Xiine wee bagu xiinissu taaxigew
Bus faxeeh, gimo kok fooreeh
Canak loqo kok mayte
Y’inay garabal nongoorowe
Kol rabenno kok innem taaxige
Kamba m’asmita nek ittem taaxige
Sandug elle faken ballaaqoy*
Heerik elle raden xag baroy*
Num kee faras elle mudeeni
Atu mango amok tani
Nanu mango’nnal nani
Fooci waaso maliy debne gurbaya*
Wayta baaxo maliy faxxa qayso le
Cayraril meqe sodomti kot yani
Matto ceela duwah koo nabbixe
Qaygu* ceela canah nee tabbixe
Away aamine nee waytek
ixxuk aamine nee wayta
Able waynu taway tuble
Aabe waynu taway toobbe
Naharsi mari kol yenbexe
Lakatti mari kol yanbaxe
Woo marah ma nanay woo manoh nani
Nee garil litoh biilu garil lito
Tif iyya seelabu kol kalne
Humta xannaba kol bahne
Qeerolil baxa buubuseh
Ayroleey maarul guubuh tani
Dakkaay Goobaqadal orbah tani
Ankali urri Dir dawa koh mire
Geedan urri Aysaqa koh culeeh
Goobaqad daqaaral Booko baxa lito
Qabas Doogali furdah afal lito
Macammad Witi daqar addal lito
Sumaaqil Qali Qas qeelal lito
Makko kok Qali Bidaarih Qiwad yaaxigew
Canleey Baaxal koo Fadiici ley
Gamarri bagul koo Uluqto ley
Dakkak namma gudel koo Durba ley
Gaggadey Cemedil koo Mirganto ley
Namma Ciilih amol koo Alqayto ley
Obnooy Abce Badal koo Ebooba ley
Cemed lamma gudel koo Qumarto ley
Acaado yoobokil koh yaniih
Aloyta qagnah afal lito
Cammadi Qudumih baxa qurdil lito
Duruy baxa dakkah amol lito
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Yabna garrisa selta nabot mali
Urru yaagure xibqi nabot mali
Galbo kak gacisa iyyan deero le
Gexeemih ma tana kak iyyan deero le

4.
UDDUR GEXSO
Sugum sugsali koh yekkeki
Karma ballaqo koh tekkeki
Matto gaali malal tekkeki
Kuyya can faxa koh tekkeki
Liggidal baxa koh xaltah tanoy
Liggidal baxi koh safrah yanoy
Able waynu taway tubleh
Aabe waynu taway toobbeh
Karma ceela sugum geytaamal
Dadaq orroyo koh yakkeemil
Karma hanniya koh takkeemil
Yoo hinnay gari kot yaabak yene
Gaala namma tiyal nanu naaxige
Nargo xalta qarum baguy
Gaala beyta qarô lakiy
Gaali kak rade galcooday
Urru taynabe lak nabay
Gexxem able kalah ku iba eexege
Xaltem able kalah ku baxa eexege
Ballaqin konoyuk nee eyreddiya
Sarba koh rare, marto koh rare
Marto koh caxa raaqisse
Sarba koh caxa fiirisse
Yi baguy yi bagu baxay anninnaay
Innih anna le koh ma balliyoy
Mekla kee gidiyik koo xaguray
Biilu kee baraasak nee xaguray
Ninni nabsi koh calaalisneh
Gaali nabsi duqum* hayneeh
Ah laa le urru nek iyyeeni
Cayye gaala kok iyyeeni
Gaani dori ni gaalih saami le
Nef meqe awka ni labhâ saami le
Abba sarri baxah lafta
Yab makaaban afat yayse
Qeebi moydor* afat yayse
Baaxo sarri nakuh* tayse
Yi baguy anu koh lafta’mmaya
Aydumal marin baaxo m’aarritoy
Yeerre gaalak umannah m’aammitoy
Gob salac sinni gombol liy
Matto lamma garoobal liy
Gaali fayla udduruy
Agbi fayla fidol tayseeh
Laahi fayla doral tayseeh
Qaawê fayla rusaasay
Gilal reebuli sarri gabah tani
Nek waytek gilalow deerih gexey
Cagayow harrug ixxicey
Koo le num gilalal deerih gexe
Karma yangula lek ma xalin y’inay
Cagay ayro nabak ma xalin y’inay
Sugum illi xalak is raaqisey
Yoo faxxek gilalat yoh xaley

5. BAXSA LE IKOYTA
Heerik elle radan moolaali* ley
Nek kalih mari maaci qadab mali
Kok kalih saqi maaci xagim mali
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Arduk asek koo geeliyo
Arde waa mari koo m’eeleelitay
Heerik elle radan moolaali ley
Le numuk bagu xagta tumamme ley
Af qasin sara lem koo gee maray
Marto kak gale* lem koo gee maray
Koo geek meqem innih geeliyo
Abba kah cabe wee numuk adaadarah
Ilmoytal naba daalah abam mali
Ardat edde lagaq iyya bayot mali
Maxcot edde ximooma bayot mali
Sarte marto fidot tenbexe
Urte wallu* gexot tenbexe
Maatay innah irir bahta saaku le
Calway edde caban qeskaale* ley
Abba ruube waqah* ma gexinnitoy
Urri baahe katah ma katinnitoy
Urriyow ku foxol raatoowele
Kuuta laahi foxol raatoowele
Gaala sinni marow xaylo neh acuwa
Xaylo cinteenik gaala eddera
Koo malik baxi sunkû giriiba le
Sunku tenbexeh baanoyta* raqte
Geeri yenbexeh gurmudah raaqe
Sudda tembexehi’mmay saadele
Geeri yenbexehi’mmay xiicele*
Godmah innah uren xaagey y’inay
Godmah innah qisil* bahta saaku le
Maaqiyoli baxay maaqu taaxige
Garqâ numih mayiitoy* kol heeliyo
Tidiggile lafah num kareere le
Garqa kol mudoh inna kol abixo
Koo xagaanam addadô keena le
Koo xageenik aarre kee baye
San qasin tuma xonkot koh lino
Fooxim af le ku taagah neddere
Banduguk gexa qiir koo buule le
Urru taynabiy urri amooma liy
Siibe waan gile guddal taaxige
Diise waan gira sunkul taaxige
Koo cabeh kudek yoo m’aysallamin
Qaada xaylah cinen moolay
Fantaabul* giba koo tuble
Kalol amcari koo yuble
Gaalla radda waqin* gawral
Sifta radda xisen doral
Nanu mango kabuk naniih
Atu mango kabuk taniih
Gaali namma numu’kkal waam mali
Yeedeqek bagi cubbi le num faxa
Ukkuwek* duwi ceetal le num faxa
Sangayay* ina faylissat mali
Barra kicna maruw deegat mali
Koona karma sugek yaaba num faxa
Namma daaba korek yarde num faxa
Koo le num mara dimiq* haam meqe
Caxak orbe cinam meqe
Caxal inti qasuk inti qasam meqe
Ux kedoy qabal edde dagot mali
Gaali can takaarat cabu waa mari
Yaabah inki bahim* mantuuy
Deeroh inki duqur mantuuy
Abba sarri baxah lafta
Coola koo le marah raqte
Yi baguy anu koh lafta’mmayaa
Koo niqiyyireeh sayyo niqiyyireh
Yaaxigil kafe wayta kaloh taniih
Toogimal danan aryontah taniih
Koo sinni mari mango malooli le


6. GAALA KEE MAKAABANA
Yi bagû baxay anninnaay
Innih anna le koh ma balliyo
Yallow illi canah nee ma haysiney
Agbi xagoh koo ma haysiney
Nammamaak koo xaguray
Mekla kee gidiyik koo xaguray
Biilu kee barasak nee xaguray
Qeebi carra bohoy iyya abba teegeme
Yabti carra talam iyya abba teegeme
Yab talam yab kak m’eleelisa
Bohoy ya num buxak edde gexam mali
Abba kah cabe wee numuk adaadarah
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Abba koh guquluk kal yaabeley
Deero kok koboxuk kal fooreley
K’urri qasleyitik* koo eleeley
K’abba yab talamak kaa ayguudeley*
Deero waytaamak yalli koh meqe
Fayya ittek cane furraynul lito
Ramma ittek cane laahi sagal lito
Qandalah ma radin m’adaadarin
Sinni suddat iraawita saaku ley
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Deero kok gafan inah luuqele
Koo edde heen gulubut gaala heelino
Cinu waa baxal af kaawis xala
Barra kak qasa num deero kok mali
Laahi qasa qanxeero
Illi num gabah addah gide
Bus bikir le tiyak yayse
Can xaliitoh inak yayse
Mayselek gulubuh raday ixxica
Qayso gibdoh amoh dululuuy
Lee bagaydah afih buyyiiy
Qaysoh inki dalaytu ma taaminay
Laqad baxa Carri Damal liy
Camad baxa baddaafal liy
Mirac baxa Maytam qaxal liy
Macammad baxa Xorti amol liy
Acaw baxa Maagayral liy
Qasmariita Gurak xaxxaq qaxal liy
Qali baxa Bixah afal liy
Leqem baxa Gumâ qaxal liy
Qabbas baxa Foxoh afal liy
Taanê baxa Millel liy
Qarbisê baxa Sifra liy
Faras baxa Baxqî gural liy
Faatumâ baxa Qad Booril liy
Aydaacis baxa furdal liy
Caggi Yayyo Megenti amo kol tabe
Canfaxê baxi Weeqaytu kol tabe

7. BISI MASCASSA
Mabrakal rade kala sawar ma liy
Gambi kak radde qamburre ceelay
Raddu wayta xalaatah* anay liy
Karmâ kayra masangalel iraawo liy
Yoomek illi xagar baaha
Yemqek agbi xagar baaha
Xalta carra kok ullatina akkiyoy
Ukkuwek ku qamur baxa kinniyo
Teedeqek ku gulbâ baxa kinniyo
Anxaqâ naqabuh bedu kak cine
Mafgadâ naqabuh guuro kak cine
Gexxem elle tuduurem koo
Raqtem elle xisittem koo
Gob salacsimil gombo liy
Matto namma garoobal liy
Orba namma qissiital liy
Yi baguy yi bagû baxay anninaay
Qeebi lek mogoyul kalney
Maxco lek gagabal kalney
Koo niqiyyireh butta niqiyyireeh
Kusrat abte duwah diimoliy
Caxtaamô makumuh luwaliy
Gayyah innah damum kolfay
Koo fanah gexiy gawra* fanah gexi
Gawra maaqu mali y’ina maaqu le
Isxagay qamur ayroddi faxa le
Saqabay* saqal elle mudaana le
Caawin angu maliy gaala radda le
Gaali qassoowek qeedo liy
Gaali dattoowek baru liy
Barwa liy bari bayse xagar liy
Kuyya wandabbitey karma sadarey
Sadarak* leê baaxal fayya rammitey
Dori addal caxa lih toome
Gooriril baxa lih tewqe
Girgiril gari ceelta baxah ugusey
Ayrol asse tiroh bisu liy
Maaray innah gubak xeeray
Sublah innah iraawo qiday
Yanguli ayti le qaxmaqow
Reytah angu le waaloytay
Orros inna le ceemaalow
Qibnah axca le xukkuubay
Hatkisen baxah weelal liy
Qanbisen luusih mayxay liy
Kayra digbe qibin ceelay
Sulbilow gileh innah sulbilow
Bafta* low saroh innah baftalow
Sulbi* kok qamurul neexege
Bafta kok xagaral neexege
Burraacin mari wee burraacow
Qallaluk dagal ooba marih gexoy
Maaca qellami xaw le kareeray
Warqiley maara elle xagana le
Geeri gaydabi* kok baxa yooqore
Woo foroddini kok gaala yooqore
Alma kee xaso diimin kareeray
Gaali foorek adoylin baxa ugusey
Gaalay dille xala innih ma balliyo
Gaali dille xalam ku saaku neexege
Waynu wayne lacay waali gexa ley
Inki matto ma geytak iffifiiley
Geeri sani xaw le tabeeserey
M’aadiqay* ma xala itta maxax makoy
Kok kalah xala gaala buxal lino

8.
GAALI KACANU
Qayso faxxek ererraaqi dangabey
Lee faxxek dora saagan amok radey
Wonna’mmay gubat inni yanih yani
Biiliqis inna le qamay ceelay
Bus yacee agbih qeer liy
Qax meqe agbih danbor liy
Saqab* elle koboxxa coroodi ley
Ux tiyay qamur gudda xagissa ley
Illi duubale duul koo tekkele
Laahi loyna* goray koo tekkele
Ange wayte qamur yi dayim mali
Gaabu sinni daqar ku dayim mali
Caytek gaabu maqanxâ baxah acuwey
An xagem yi baxah gide m’axciney
Cayyeh immay amo berra m’axciney
Numtin akkalah udda* muden bara
Udda hinna ku wayto muden bara
Garqal Digdiga koh mirne
Ku filla dubuula abne
Garqi deega qaboola abne
Dakkâ garil dumay* ceelay
Uddaleyti qasal ceelay
Camalil caxa ceela addoodi ley
Num malih kedo yake addooda ley
Xiine num mukunak xinta meqre* ley
Can xabuxxi caxah bahta meqre ley
Lee cinay madigil* sankaxoxxa ley
Carra wayne lamoy bar koboxxa ley
Calka m’aaxayinay carra m’aarriney
Cundubul naba nargo le baanay
Abba waa baxih tikya le caawiy
Hoxa waqdi girâ xaw liy
Taanu low gulubut diggi haysitey
Num malow meqe koyta irgiqey
Gaali nek gexek alsâ deero ley
Ummatak gexek ayrô deero ley
Keena sinni caxah nek yaadiqe
Ummatak rade roobuh yaadiqe
Toomeemik cane numtin baxa
Temqeemik cane gaali inna
Gaali ku’nna maliy ku salu’mmaya
Urri ni’nna maliy ni salu’mmaya
Gaali way ku saluh filla ruubeley
Urri way ni saluh banduuga ley
Koo sinni mari mango malooli ley
Qaran mango cutuk baaheh yani
Cankaxah yanik inti biliilisey
Yangudeh yanik ayti daahurusey*
Qeebi way yi girat koh abinniyoy
Inni kee saqalah koh amaatinniyoy
Kot heen gile gaalat hee linoy
Net heen gira labhat hee linoy
Aysa teemene labhat nee eemeney

9.
ANAAKAR MA LI
Illi num qululuh xin wee
Laahi num gura qoodare*
Yoo kee koo walalak xinne
Woo barak bari mangom m’akkala
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Agbi lak nabo xaylo ma yaynaba
Laahi san nabo xaylo ma yaynaba
Y’ina guume* mali’mmay kanniya
Y’ina qirto mali’mmay bayrucey
Y’ina kirda* mali’mmay qukaani ley
Ux tiyaay qamur gudda xagissa ley
Gaali cayyek iloyta ma yaggila
Basroh innah lakal dacooca ley
Basro hinnitoy basrô taama liy
Mulkuqul baxa kok m’arcadiyoy
Goydoquh* baxa kol m’aynabinniyoy
Wonna’mmay gubat inni yanih yani
Kolfa gaali saluh xalta alayi
Qaygi’nnah qado moddim le alayi
Buuti’nnah data lamma intiita liy
Uddah innah kareero meqe alayi
Sublah innah galiita naba alayi
Dat caxah innah iraawo naba alayi
Babbeh* innah amô koora le alayi
Carra carri marah koo naxiggile
Saaku saaki marah koo naxiggile
Bar yamaate marah koo naxiggile
Deeroh luuba le, xigloh labha le
Xaxxaqal gaala luk xinta deero le
Nee kee gaala qafar biilul nangale
Koo le num marok orbe cinam meqe
Caxal inti qasuk inti qasam meqe
Caxa dimiq haam meqe
Maro qibbiidisam meqe
Yi baguy anu koh lafta’mmaya
Inki num maliy inkih koo lino
Xer fillay duga* lel m’addagaliney
Dakni’nnah ibak adda naba alayi
Xer faraaqo liy xer ikkel buxa liy
Maaci maaciseh itta gulub qado
Bad mara mara burraacoy
Net tanim ni burraaco taaxige
Kot tanim ku can naka taaxige
Inti xiinisey ullâ gexoy
Kot tanim gilalak duma neexegeh
Net tanim gilalak duma teexegeh
Inki canak kalah maaqu liy
Inki baxâ kal xaylo liy
Tamirak yayse maaqu liy
Malabak tayse xiglo liy

10.
DARDORTIH ALA
Saro leeh, qaga* koh maganal* tani
Wayta baaxo maliy faxxa qayso le
Aydooday farasal m’aydoodiney
Soolay sarri mari amol ma sooliney
Away aamine nee waytek
Ixxuk aamine wayta
Xag baxal gabah abne ayroori ley
Bad wagitta qalel koo nabbixe
Matto waacita teyyeeqe
Saqab gingino teyyeeqe
Buuri keena malik buuril xaley
Matto tuble dana geeral nefqeeh
Matto liy maatal m’ankamminey
Geeri kak sani xaw le tabeeserey
Lee badaydah afih buyyiy
Qayso gidboh amoh dululuy
Yaabah inki bidaaru ma taamina
Carri bar ditelil koo nootoke
Maaci yabte qalel kot maacise
An ku carra kebella ma morokkoqa
An ku carra baxuwwa ma digrisa
Ableh an raatal ma tabantaba
Deero kok naharat ma xabeebeqa*
Aysaliila* Casoobah alah baxa
Xer lagaaqi Basoomi rakub xala
Mablo taaxago miglis qari
Qabal taaqabo obnoh amo
Reeda sarri marah raqte tani
Baaxo sarri uddur tekke
Wonna’mmay gubat inni yanih yani
Takku waytam uxih num ma yaaxiga
An ku saaku ku fayla seleh sugeh
An ta saaku koh axcem m’aaxiga
Ulqi afih daley intî bagih waray
Koo sinnim ma tanay nee tookome
Gaala nan lino hinnay guyyac yani
Misli nan lino hinnay boorlê* misli yan

11. AMOYTITEH ALA
Lee cinay madigil sankaxooxa ley
Carra wayna lamoy bar koboxxa ley
Waynu wayna lacay waali gexxa ley
Boddayay marin baaxol taloole ley
Alsa sinni bar ummuunay
Qibnah innah bar ummuunay
Boor amot yiqat* agbi’nnah gacay
Maaca namma dabil* sankaxooxa le
Qikkiriy* barudut yangayye ley
Barud caysamaliy xag xaginta ley
Is xagay qamur ayroddi faxxa ley
Caawin angu maliy gaala radda ley
Xurbay* dulul addat taloole ley
Siita ceela damum dufoofa* ley
Misli’nnah mala liy
Agbi’nnah gune liy
Qeeli’nnah racu liy
Maaci lawla goroyyak tookome
Biqdi mabraka ciggilteh
Biqdi’nnah tiya boddaseh
Gaali ku’nna maliy ku anay mali
Gaali ku’nna maliy ku salu’mmaya
Cokmi way ingridik* barteh
Gexso tayyaarak barte
Qali Baysa makaaban arac mali
Caggi Yayyo sabannah arac mali
Data Kuxbi mukunnoh arac mali
Bacra qakkali gaali arac mali
Baaxo bacra qalek k’abba xiinisa
Bacra gabak n’abba ilaalisa
Arayâ booqiya baklih arac mali
Buuc xagxaga san qadoh arac mali
Wacaysirih qado tayyaarat gexa
Urri mootar amot tatra
Geera ceela dabaq ma balliyo
Qali ceela nugus ma balliyo
Innih anna le koh ma balliyo
Makko kok Qaloh absumi yaaxige
Agbi’nnah qasa num Kuxbi yibbixe
Ruuba farmo Qali Baysa yaaxige
Cayye mislih alay qado qakka liy
Awsa fan gexe num qasitak gace
Koo fan gexa num digirak gaceh
Awsi num naba gadboyta yukkuqe
Koo le num qado madoola* yukkuqeh
Koo fanah giti qaddoowe
Awsa fan giti dattoowe
Koo fan gexiiy Awsa fan gexi
Yalli way giti wadbah koo gine
Maroh aytilli gaali ma qellisa
Gaala hinnay kiboyti* ma qellisa
Y’inay biqdi xagoowa ley
Caxxat aatuke wayna bilen giley
Qasa muuguta keenih ma taabuka
Nee hinnay gubi Ceertoh ma taabuka
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Baaxok nangale baaxo lino kalah
Gaala nan lino hinnay guyyac yani
Misli nan lino hinnay mirac yani
Baaxok nangale le baaxo lino
Gaalak nangale le gaala lino
Gambi barwa le caawi ma nangala
Addok filli dabayra ma nangala
Mablo nangale madqa ma naggala
Xaagal ayrali Daddas Qaliih xala
Gaali bis mali qirre gonal xala
Karraytô bacaril guubuh tani
Num hinnay ali kok waali gaca
Anxaqâ naqabuh bedu kak cine
Mafgadâ naqabuh guuro kak cine
Qakka liy nanu kol qidne mari
Qakka liy nanu kol wayne mari
Karmah innah dahan le
Qaleh innah reebu le
Girah innah huuri le
Caxah innah iraawo le
Dori gurrah faage le
Arka kee qululuk koo xaguray
Biilu kee barasak nee xaguray
Num ceelay cane furraynul lito
Qibni m’uguta yeellek kol yaalle
Qibni bed mali fan fooray ixxica
Soole kee saqal edde tanim meqe
Qibni bar Guyyac edde yanim meqe
Xayyi bar Camad edde yanim meqe
Ramma leh cuxumut reebuh tani


12. HIDA
Nee kee gaala dibuk yabna yab lino
Yabne yab saroh innah yenbexe
Caxxa ceela caraa waageexisey
Sabtic ceela geera uguuxusey
Intik teyna qaxah wayte
Ibak teyna gexoh wayte
Anguk teyna canah wayte
Carra Mallo* culak yen gaanibow
Bar hinnay loqo hinnay goboysoney*
Filla warri baxak beyte
Baadeysak baru tengedde
Baadeysi innah alal baru liy
Agbi wee kucul intil liy
Labha wayte gob ellel liy
Gaali wee barud suddal liy
Sooda* tokme caxak bahte
Barwa tooqobe leek bahte
Allal yan mari sooda iyye
Yoy yaaxige barwa iyye
Loowe loowe barwa kok effere
Waase waase saqooba kok effere
Kimbiir edde silaalita burqi liy
Caawin angu mali xagxaginta ley
Maaca qellami xaw le kareeray
Cayraril madi xaw le guyyacta ley
Qikkiriy barudut tangarre ley
Warqiley maaral xaaqaana ley
Is xagay qamur ayroddi faxxa ley
Dange taggili kak m’abaarinay
Garruwut* baxa saarisseh
Gulluqut bagu doogisse*
Tirtirat qibina orbisse
Tilkiqit qamur allisse
Gaali addal lafa le ala tanim meqe
Urri addat urru xaga awki yanim meqe
Buxak elle ooban kaloy
Kalok elle ooban buxay
Yalli way giti wadbah koo gine
Naasi kak qibinah yayse
Meqre kak le numuh tayse
Canti qeero lek baxqina m’akmin
Amô berra lek qas keena m’akmin
Is lawallawe* koo ma lawallawa
Caggô baqli ku migda ma yaaxiga
Barra kak qasa num koo ma yaydarra
Aabakay ku buxux mali kinniyo
Koo buxux mali yayloole
Burraacin mari wee burracow
Bunkatak bilo le amo wageexisey
Durhayay dulul addat taloole ley
Can hinnay cado hinnay saaciley
Bar hinnay loqo hinnay goboysoney
Reytah innah adoylin bakal mali
Yiddigilek muurew koo neexege
Wassaakah m’agexew koo neexege
Bus faxek saro xarbiseh addoy
Qeb radek gaba qabliseh addoy
Matre carra xaat qideh addoy
Lee cinay madigil sankaxoxxa ley
Wayxex innah gumma qasin xaylo ley
Messebil raddeh inna le xaylo ley
Ma raday raddeh inna le xaylo ley
Cankaxak lato* yaysiise xaylo ley
Bakarroyti qalel qiy iyya xaylo ley
Nef meqe awka ni labha saami le
Gaanê dori ni gaalih saami le
Gob xag elle yacee aysiiloy
Hoxxa waddi girah xawliy
Num malow meqe ikoyta kah irgiqey
Taanu low gulubut diggi haysitey

13. SUGUM KEE KARMA
Ux kasal le Badoliita koo arkisse
Adrisol furi batbah abur liy
Yi baguy yi bagû baxa anninnaay
Sugum sugsali koh yekkeki
Karma ballaqo koh tekkeki
Kuyya can faxa koh tekkeki
Liggidal baxa kok xaltah tanoy
Liggidal baxi kok yamarreeh yanoy
Able waynu taway tubleeh
Akke waynu taway toobbe
Karma ceela sugum geytaamal
Dadaq orroyo koh yakkeemil
Karma haniya koh takkeemil
Yoo hinnay gari kot yaabak yene
Urru taynabuk ux koomah gacey
Illi kee danan illalta m’arkiney
Dul baxxa elle le sangerra m’oobiney
Yi baguy yi bagû baxay anninaay
Innih anna le koh ma balliyo
Nammaamak nee xaguray
Nammaamak koo xaguray
Biilu kee barasak nee xaguray
Mekla kee gidiyik koo xaguray
Ninni nabsi kol calaalisnee
Gaali nabsi duqum hayne
Ah kaa le urru nek iyyeeni
Cayye gaala kok iyyeeni
Yab makaaban afat yayse
Baaxo sarri nakuh tayse
Cayrarissa canak miidu yoh kaley
Cayray boco le awdil maacisey


14.
GAALI NUMIH KASA
Yabne carra kah inne’nna taaxige
Deero kok ma cina excem taaxige
Maaqu kok ma cina ittem taaxige
Ni gaali way sidiicam yaaxige
Sidoc hinna koonam yaaxige
Calwayal ni konoy koh yanim meqe
Deero kok ni morootum duudele
Maxco kok ni makaaban duudele
An ku deero qarik m’asseleeleqa
Is lawallawe* koo ma lawallawa
Caggô baqli gulubut koo qana
Caggô baqli ku migda ma yaaxiga
Koo hinnay isi migda ma yaaxiga
Gaali can takarat cabu waa mari
Baklih umunuk kudu waa mari
Gaala qayso le baaxo macah beya
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Dakni innah ibak adda naba alay
Maaci maaciseh itta gulub qadoy
Garsa yaggile cangal nabô baxa
Wotti cankaxa rob koh radinnaya
Garqi koo rade way rob kol raday
Mango rob ma geyay niifo niifo geey
Koo cabeh caxa koh niifiyay
Diidi xaw le alay diida koo ekkele
Fillat tan gaba kok nee taakume
Labkat tan gaba kok booxa taakume
Aytit tan foro kok rob yaakume
Koh faruura boonti abe y’inay
Boonta* hinna gexenti abek meqe
Tunti* yoogore namma aytiita
Yallow agbi xagoh tet ma haysiney
Yallow illi canah nee ma haysiney

15. KORSA SINNI GOBDO
Gobdo kah le marak gobdol xala
Gobdo sinni marak guurol xala
Girrifok qariy
Ayyaluk qariy
Muusa Qaliik qariy
Awsak qariiy
Masawwaqak qariiy
Deelaqak qariiy
Goobaqadak qariiy
Ererik qariiy
Badaafak qariiy
Awrak qariiy
Namma lee fanak qariiy
Qeero lik qariiy
Baqaduk qariiy
Teeruk qariiy
Malcina abu buxak ma gexinnitoy
Mulculê bacarik maca tekkele
Faaxay Abqa lik maca tekkele
Debnê namma bagul koo Ayrol-Asso le
Mablâ namma bagul koo Basoomi le
Maqanxiiti saqoobuy Ribtal orba le
Lubaatan leh amol koo Garaysa le
Yaygorik damumul koo Garraqta le
Xalcak gomboh amol Caysaamale le
Suuri namma qaxak maca tekkele
Fayya le Goda koh taysek meqe
Burqeeytal xanunih hayne
Arkê Caanifak qasa meqrey
Qarraamis baxak xer gulub qadooy
Barrah axcali Sillay baxah xala
Gambi burqili Qali Qininih xala
Xaamen gaala le nek tanay ixxica
Gaala abuk le maraw nel kabba ixxica
Koo garil lino biilu garil lino
Nee garil lito sifta garil lito
Beedi edde ceera digif geeley
Saaruh*obte golol m’addagaliney
Maatah abte gexol m’ankakamminey
Matto liy maatal m’ankakamminey
Koo xageenik igintom maa tiyay
Nee iririh cabe kok waanam meqe
Suumutuh xage koo waanam meqe
Namma Dokqih afal koo Edderkalto le
Alfimik guub amol koo Xermeela le
Fiiken gawrah afal Adduukumuy
Gaali bis mali Ballaqtuh xala
Meeritô baxak qado gerraaco*
Keenah aytili qunxa Qandiyah xala
Qas gulub qado Qas Mafaxoh xala
Warri fillali Orbisô Qumaarah xala
Xag qadin baxa Daabalê Casanah xala
Gaali Cammaduk data rammay
Koo xagaanam abaaro lem akkaley
Dakka xaa kora kol tekke’mmaya
Baaxo yangula kol tekke’mmaya
Qax meqe agbi ni saamih yaabuke
Dabbi qayso ku taagah taabuke
Nee kee gaala qafar biilul nengele
Awsi num daro leeh, nanu koo lino
Irgisa gaade kal sinam k’ayro bahte
Nee cultay Qafar biili nee cule
Barra kak qasa num koh xiqam mali
Moynob edde muxa ninnih lino
Gaala radda falum ceela y’abba le
Absumi abu mudam k’ayro tibbixe
Hora kol rabe waytam m’akkaliney
Xaxxaqal galalah xinta deero liy
Qibni can ma caxin kok abaaro lek
Urri can ma caxin ku walliyo* lek
Sarayti surkul* guma lih tani
Fulqi dooco meqem ku’nnah aaxige
Uddah innah kareero meqe alayi
Soolo xer siriidik le alayi
Yi baguy yi bagû baxay anninay
Buuti’nnah data intiita ley
Qaygi’nnah qado moddin le alayi
Kolfa gaali saluh xalta alayi
Nargo koh xalah ittem taaxigee
Xaltek maca kok waale y’inay
Itteemik maca duuduse y’inay
Exceemik maca kok waale y’inay
Kolfi kok cami leeh, yok warigga le
Kolfa xalte gilal kok wariggiteeh
Nargo xalte gilal koo ullaaliseeh
Nargô deega xaaxxam taaxige
Kolfi deega suruytam taaxige
Reeda sarri marah raqteh taniih
Baaxo sarri uddur tekkeh taniih
Koo xageenik aarre kee baye
Baddi marsoh afal misli le alayi
Birsicak ragidil misli le alayi
Weeqimi urri ku taagah yenbexe
Debneh urri uxih kol yanbaxe


16. XALAY FAYLA
M’aadiqay ma xala itta maxax makoy
Kok kalah xala gaala buxal lino
Yoo oggolay qasa qikkirli yoh xaley
Teedeqem warisay deerih gexey
Ukkuwtem warisay gulluq ixxicey
Gambi burqili Dooran buxal xala
Gaali bis mali Yoosif baxal xala
Lee qasin baxa Qassô buxal xala
Riida ceela Cuseen Camadah xala
Caxat aatuke wayne bilen giley
Maro aytil li gaali ma qellisa
Gaala hinnay kiboyta ma qellisa
Qasa muuguta keenih ma taabuka
Nee hinnay gubi Certoh ma taabuka
Gabna garrisa selta nabot mali
Urru yaagure xibqi nabot mali
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Koo mokoyti xaleeh, m’aaxaginniyo
Koo gariiti xaleeh, m’aaxaginniyo
Koo gariiti xalem ku ina tooqore
Gexxem able kalah ku iba eexege
Xaltem able kalah ku baxa eexege
Gaala sinni dokon maa heena* ley
Madqa sinni daqar maa xinto ley
Samla* ceela Qali Arbaahimil xala
Macamad Tayyibik xer gayriiqoy
Sek Suleemanak qasa burqi liy
Muusê baxak qasa meqrey
Idris baxak qado kolfay
Amqadin baxak data burraacoy
Labha kol rabe waytam m’akkala
K’abba miglis afal koh yaabele
Y’inay qas falum innah melleekiyay
Irga gexxe gital koo neexege
Amok iba xage waytam mali
Cankaxi innah urak gexxa deero le
Caxtaamô baxa kok ceemalinih*
Xanuntô baxa kok qasgalinih*
Weeqa burqi le gaali arac mali
Daas afal gasse ceela addooda* ley
Cankaxi innah gubak bolya xalya ley
Cinu waa baxal af kaawis xalay
Messebil* rabeh inna le xalya ley
Ma rabay rabeh inna le xalya ley
Carra barteh anay le xalya ley
Bakarroyti qalel qiy iyya xalya ley
Maaci bar nabam anqaxa xalya ley
Goydoquh baxa kol m’aynabiyyo
Mulkuqul baxa kok m’arcadiyyo
Xer Lagaaqi Basoomi rakub xala
Bafta ceela Maqanxiitah xala
Gambi burqili Bayluulul xala
Geeri fokkoli Banoyti baxah xala
Dagal ayrali Daddas Qalih xala
Bafta ceela Maqanxiital xala
Reeqarê malif Caysamaalê beduy
Karsi godma qasa Alqaytok liy
Filli nammay Mafay beduy
Xoggâ birta Casoobaytuy
Caraati Adqali beduy
Filli koobaabo Fadiicitteh beduy
Aytî siixa* Hadarmo beduy
Gaali sarri Hadarmok yookomey
Karsi nammay Farkâ beduy
Namma aytih faro Kaarâ beduy
Nee kee gaala Hadarmo abuusinoy
Seeka gaalah meqem nanu naaxige
Dammahoyta meqem rasi yaaxigey
Koo cabeh kudek yoo m’aysallamin
Cinkixiixo baxuwwak le alayi
Fulqi loqo meqem koo lih naaxige
Malkaq filla le warri kareero ley
Koqsoh innah amô gaaxu le alayi
Goot* innah gude qunxa leesaney*
Booxa taakume caawin lubak gexoy
Qerrat elle makeh meqe filla liy
Lecey alsa ceela moddim liy

17. KOO GEEK MEQEM GEELIYO
An ku faylat asallamu m’aaxiga
Kol rabe urri ku faylat yisillime
Qasa Norti ku faylat yisillime
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
An ku mukno madeerah iloh liyo
Wonna’mmay gubat inni yanih yani
Waynu wana lacay waali gexxa le
Is xagay qamur ayroddi faxxa le
Caawin angu maley gaala radda ley
Xiine num mukunak xinta meqre ley
Toome karma calal darru
Temqe karma calal bedda
Bunkatak birro le amo wayxeexisey
Xaylo le inti nabol m’andarrin
Agbi dorat ma ragoogin
Saaku qallalê caxxat ma foorin
Illi kee danan illalta m’arkiney
Duul baxxa le sangeera m’oobiney
Nabsi fayxih af keyta m’akminey
Qandalah amo baaxot m’aagariney
Koo malik baxi sunkut giriiba ley
Koo malik baxi garsi gabah gacey
Yaarre carra qanayti qalaama ley
Orba carra hurubbâ* mamaata ley
Gaala baduwa sunduc maqanxay
Qellaluk daqar ooba marih gexo liy
Maaca qellami xaw le kareeray
Hatkisen baxih weelal liy
Kayra digbe qibin ceelay
Maaca xalte gariy gambalolta
Warqiley maaral xaqaana ley
Saqabay saqal elle mudaana ley
Wonna’mmay gubat inni yanih yanii
Xaxxaqak rade num yi amoy axcele
Ulqi kak rade num y’ulqow axcele
Kok garil rusas ixxiima ceeleley
Gurmuddat gira neh xinte
Bandugut baxi neh xiine


18.
AAME KAL M’ANANA
Kaxxa Baaxak afal loqo kol noome
Hol Hol birti bagul loqo kol noome
Noomeh immay ni gabat raqte
Qasal namma gudel misli le alay
Lee le Randak afal misli le alay
Tabna misli maroh kot nabbixe
Bas ni gaali sidiicam yaaxige
Qad gile edde bolof ittam yaaxigem
Moydor edde kacuw tam yaaxige
Waydal edde kareeram yaaxige
Yabti carra talam iyya abba teegeme
Qeebi carra bohoy iyya abba teegeme
Yab talam yab akak m’eleelisa
Bohoyye buxak edde gexam mali
Subci qeebi mataaka ma taaxiga
Carra qibni mataaka ma taaxiga
Qeebi kee qibinah k’addal nani
Gob salacsim gombol liy
Matto namma garoobal liy
Orba namma qisiital liy
Mankel asse kok iyyeenik
Subla mango daqaaral ase ixxecey
Manke orobta kok iyyeenik
Adda xeeri dala orbah ani ixxecey
Yi baguy yi bagû baxay anninaay
Qayso gibdoh amoh dululuuy
Lee bagaydah afih buyyiiy
Matto waacita teyyeeqe
Saqab gingino teyyeeqe
Dori addal caxalih toome
Girgiril baxa lih tewqe
Arka kee qululuk koo xaguray
Biilu kee barasak nee xaguray
K’urri qasleyitik koo eleeleley
K’abba yab talamak koh yaabeley
Deeroh inki duqur mantuuy
Yaabah inki bahim mantuuy
Deero waytaamak nanu nooboke
Mablo waytaamak yalli koh meqeeh
Gibdô namma qaxal koo Alqayto ley
Racaytok badaafal koo Dardorti le
Qangalaala Qumar rasul koo Badoyti ley
Alaalê gudurul koo Cusento ley
Gabil kee sarigil koo Celemto ley
Daabi namma qaxal koo Qarabti ley
Qasal namma qaxal koo seekooka ley
Gaadi namma gudel Haysamaale ley
Hum ya badaafal koo Casooba ley
Bad waggita qalel koo Basoomi le
Intî bagih waray ulqi afih daley
Maaca xiina Macammadih addoy
Deero geedan urrih gurral beya
Madqa Birri Macammad tookome
Camad absumi koh yaabe
Dawud baxi Namma Num Seecima kol tabe
Kina Doogali gurral taaxige
Madqa Girrifo waysiiseeh
Gurra wayti kok ablelino’mmaya
Massamma nek ablelito’mmaya
An ku faylat asallamu m’aaxigay
Nek dumi urri ku faylat yisillimeeh
Able waynu taway tuble
Akke waynu taway toobe
Naqsi xaasiga kol barteeh
Qiisi xannaba kol barteeh
Yi baguy yi bagû baxay anninnaay
Arya1 gaali gosol k’abba yiggifeeh
Ruuba farmo Baysa yaaxige
Gacsa xannaba Doogali yaaxige
Agbi innah qasa num Kuxbi yibbixe
Naharsi mari kol yembexe
Lakatti mari kol yambaxe
Simbiley uguta iyyeeni
Tika baaxat mudeenik
Sunducin bakil edde rareenik
Mango deero le bakarroyta
Inkim iyya morootom bakil sanay
Birta yaabisa biiroh afaay
Arda taaxago faaris afay
Giiru taaxago faageh afaay
Yangudil loqo kol noome’mmaya
Noomehiiy ni gabat raqte
Qeerolil loqo kol noome
Noomehiiy ni gabat raqte
Aysaqal loqo kol noome
Noomehiiy ni gabat raqte
Abqadul loqo kol noome’mmaya
Noomehiiy ni gabat raqte
Aame kal ma nanaay ni gabat tani
Dulqadak qaxa kol sele’mmaya
Tigre malciinih bahne’mmaya
Moola maskiinih kot naggife
Koo xagaanam abaaro lem akkale
Num malik lafa waanam taaxigee
Gaala boorwah amot nabbixe’mmaya
Takku waytam uxih num ma yaaxiga
Carra qaag le gabat koo nootokew
Maaca way qabalat teeqetew
Hum itta xannaba kol bahneeh
Tif iyya seelabu kol kalneeh
Seewi Qeeli Daqar maadem akkale
Awki nek konoyut yeedeeh
Barra way tabanat teede
Inki num meqe soddomta yiggifeeh
Num ceelay cane furraynul lito
Qas Darar bakil innah afiitisneeh
Yayyo xannaba mootar amol gacseeh
Gaali kicna qadab Norti caglita
Qabbo kol rabe, Qali Fallo kol rabe
Akkeey wargi wargut cixuh gaceemiy
Akkeey damaluk gira radda itteemiy
Akkeey gino lik gino radda itteemiy
Y’inay kol qidne mari
Y’inay kol wayne mari
Karmah innah dahan leeh
Caxah innah iraawo leeh
Qaleh innah reebu leeh
Dori gurrah faage leeh
Baatilih data Battayi kol rabe
Hallo kol rabeeh, Qadbaxi kol rabe
Wonna’mmay gubat inni yanih yani
Koo sinnim ma tanay nee tookome
Y’inay qidde marak caydul tani
Qiddu wayta marak ruugul tani
Nan kicinno marat n’ayssamele
Beytu beytu gabat nee bee litoy
Yalli giti wadbah koo gine
Koo le num bagi gandih kol raba
Saq duwayti sabannah kol raba

19. GAALI FAYLA
Nee garil lito, sifta garil lito
Koo garil lino, biilu garil lino
Kee y’inay Garabal nongoorowe
Kol rabenno kok innem taaxige
Kamba m’asmita nek ittem taaxige
Bagi xiine cinah yani
Xiine waa bagu xiinissu taaxige
Bus faxeeh, gimo kok kuule
Can faxeeh, loqo kok mayte
Gaali fayla udduruy
Agbi fayla fidol tayseeh
Laahi fayla doral tayseeh
Kaawê fayla rusaasay
Abba sarri baxah lafta
Coola koo le marah raqte
Yi baguy anu koh lafta’mmaya
Caggo lik nanu koh nayseeh
Urru taynabik ux koomah gacey
Gilal reebuli sarri gabah tani
Nek waytek gilalow deerih gexey
Gaali ku inna maliiy ku anay mali
Gexxem elle tuduurem kooy
Raqtem elle xissitem kooy
Yalli giti wadbah koo gine
Inki matto ma geytak ififfiiley
Matto liy maatal m’ankamminey
Geeri sani xaw le tabeeseriy
M’aadiqay ma xala itta maxax makoy
Kok kalah xala gaala buxal liyo
Yoo oggolay data qikkirilli yoh xaley
Yoo cinay narig af kaawis xaley
Deero saq duwa koo waysiisele
Angu buufo le koo waysiiseley
Qeyyar illi gabak baaha
Luulus urri gabak baaha
Fuyyuk agbi gabak baaha
Siisa le awdi leeh, diqta cimbo le
Urru kee agabu cimbot doolaba
Yallaw illi canah nee ma haysiney
Yallow agbi xagoh koo ma haysiney
Inki saaku baxuwwa tixiggile
Woo baxuwwa dibaarot* noogore
Geeri saaku qagitam m’akkala
Nek dumin mari gaalal yenbexe
Takku waytam uxih num ma yaaxiga
Awra m’oobinay allak ilaalisey
Teeru m’oobinay allak ilaalisey
Awra namma garroytak radde
Teeru caxxa le qaaduk ilaalisey
Can kalittaamah ma xaginninoy
Maara cintaamah ma mudinninoy
Wayxabô baqli guluubat koo qana
Caggô baqli ku dudda ma yaaxiga
Koo hinnay isi migda ma yaaxiga
Is lawallawe koo ma lawallawa
Namma caggoli koo m’aroodisa
Lacti innah caxa takme tumat mali
Etnen3 essera taamâ numut mali
Ballaqin konoyuk nee ereddiya
Barra kak qasa num deero kok mali
Qandalah ma rabin m’adaadarin
Garqi kol rade way rob kol raday
Axceemik maca duuduse y’inay
Tessemeqqe baxay haweerissa ley
Can baritte baxay deerissa ley
Kolfa xalte gilal kok wariggite
Kolfi kok cami leeh, yok warigga le
Kolfa gaali saluh xalta alay
Xer fillay duuga lel m’addagaliney
Nee ererih cabe kok waanam meqe
Koo aalle wanninoy asammuk nene
Nee aalle waanitoy ankalaquk tene
Ummatey gaalal nee ma xagtina
Huusah* orba leeh, meglô mamaata le
Xaygir ayti leeh, orros geera le
Qaskar orba leeh, kurbi daggiire ley
Laahi fayla garoobul raaqele
Illi fayla qabuudul raqele
Wadar fayla aroobul raaqeley
Ormah* ayti le hirriigay
Barrah axca le waaloyta
Qeebi kak ni morootomul caba
Xiglo ballaqin urrul kak caba
Y’inay awwalî mari boolok kol rade
Gurra way ni daban wayte
Boolo hinnay gafur kol ma naggila
Gexxeemik ma tana iyyan deero ley
Qallalê gexo low buttah orba low
Galbo kah qagisa iyyan deero low
Laahi loyna goray koo tekkele
Illi loyna duul koo tekkele

20. GAALA ABUK LE MARA
Koo sinnim ma tanay nee tookome
Ummatey gaalal nee ma xagtinay
Akkey damaluk gira radda itteemiy
Akkey figi sin meqe saami iyyeemiy
Nek dumin mari koo luk neh suge
Taarreem elle taduurem kooy
Raqtem elle xissitam kooy
Masgid innah marot koo nabbixe
Alooluuy ciili addal misli le alay
Waddi kaxxa gudel misli le alay
Nee cultay Qafar biili nee cule
Gaali carra nanu abuusa naggife
Tobokoyta ku taagah qidam faxa
Yoo barisse guneh xin weeh ani
Yaalo yoh mekela iyya bayot mali
Koo sinni mari anninal xala
Yaaxigil kafe wayta kaloh tani
Toogimal danan aryontah tani
Matre carra xaat qideh addoy
Calleh adda nabol misli le alay
Qasaaleyik guddal misli le alay
Soolek inki kabuk soola nammayow
Nookek inki kabuk nooka nammayow
Xer gileela le koh wiilih tani
Ux gileela le koh wiilih tani
Fooxim afle ku taagah nabbixe
Dawweh afal Boddayi baxi koh yani
Qali Gexo Qammi Baxal koh yani
Kaxxa Caysama Namma Leê fanal lito
Cummad Gaba qurdih afal lito
Alqeytal Qadoyti Camad koh yani
Marentul Kaamil baxi koh yani
Badum Adan cengegeyil lito
Gaanibô baxa Xankaral lito
Cadid le awaasal Keyrê Qali lito
Bakaari Dubano Ayyalul lito
Gibdô namma qaxal Gaadis Qali
Maxco kok Abo Yaabis baxal caben
Macammake koros kol yiqiyyire
Soddom qide Gooraq kol kore
Girrifol Acaw baxi koh yani
Raageli baddal Cammadi Siirat koo ley
Dahlakaay erebil koo Seera ley
Masawwaqaay tiiqol Dammahoyta ley
Booriiy Bixul koo Hadarmo ley
Qasab furdah afal Shecem Camad lito
Bayluuluk badaafal koo Qarabti ley
Caxal maacis baxa Millel lito
Seekô baxi Baatel koh yani
Taanê baxa Gurraq qalel liy
Taggorri miglisil Camad Shecem liy
Gaadilê baxa baddaafal lito
Lee le Randah afal Cusen baxa
Aloyti Caamid Saagalul liy
Data Daabale Xaay gawral lito
Caggi Sumbuxuq manxac bagul lito
Muxxaqâ guubul Ballaq Qali
Qiisê Cagayta Randah amol lito
Qibaadô Qali Baraq Barrel lito
Shecem Dawudih baxa Qeewaalil liy
Qudum Cummad Caakâ gubal liy
Gerenlel Gadditô baxa lito
Cummad Macammad Daafô gudel lito
Qadlaqô Camad furdah afal liy
Ruffâ Qabdalla Magaalel liy
Qeger Yoosifih baxa Gemexxal liy
Qunxa Haarun Madgul garbol lito
Bilqâ Camadih baxa Andabbal liy
Adan Lagaq baxa Weeqimal lito
Axas Qali Suuri afal lito
Casan Camad buuyyal koh yani
Qunxa Nuuco daffeynaytul liy
Lubak Arbaahim Silal Miqal lito
Qali Gaantâ baxa Qasaagaylal liy
Data Kaako Waddi bagul lito
Banayti Qandiyah baxa Carkal liy
Maggaraqqa Macammadih Batiiqoh gariy
Burhan baxa Raas birrul lito
Sirriqâ baxa Mabuukul lito
Qali Bakaare Cayyuh amol lito
Camad Qaliih baxa Kontoyul lito
Arday qeeli gudel misli le alay
Debney daafoh afal misli le alay
Qadayluuy ginni badal misli le alay
Andabbi xabanal deerih tani
Gaalah iyyeenim miglisil selen
Ginni innah gimo gexxa miraysa* ley
Debneh urri qabal kol yooqobe
Adqali urri russas kol yooqobe
Songoh urri Qasal loqo kol tabe
Mablah urri cadid bagu kol mire
Gaaliyow ku lakal beyne
Koo dibaali lakal beyne
Caydu taaqabo Faaxâ gudel lito
Sixaaxuk gudel inki ogoyta ley
Caytanak dora kalla abte
Certô gaalih falum ceelay
Certoh urri bagul le bilen giley
Certô gaalih falum soolo liy
Biilu kee barasak nee xaguray
Mekla kee gidiyik koo xaguray

Say-gaali saare

1)
Wonna may gubat inni yanih yani
Yi baguy
Namma lak way  daqamak beyte
Filla warri baxak beyte
Baadeysak baru tengeddee
Agbi wee kucul intilliy
Labha wayte gob ellel liy
Gaali wee baru suddal liy
Namma labkah amo qeedooda li
Kimbiro’ qari celta qadafta le
Gaali qassoowek qeedo liy
Gaali dattoowek baru liy
Barwaliy bari bayse xagar liy.
Soda tokme caxak bathe
Barwa tooqobe leek bathe
Alla yan mari soodayye
Yooy  yaaxige barwa yye
Loowe loowe barwa kok effere
Waase waase saqooba kok effere
Kimbir edde silaalalita burqi liy
Barud caysamaliy xagxaginta le
Naasi nargoh umam makkalliyo
Matto gaalah umam makkalliyo
Manda gala qibiirissa
Booxa gala gariirissah
Walwalah caxa neyyeeqe
Xaakorak bacaril hayne
Garruwtah tanik angut tanik meqee
Angu xaagu malik maaqu lek meqee

2)
Wonna may gubat inni yanih yanii
Sabtic inna le geera uguuxusey
Caxxa ceela caraa waagexisey
Intik teyna qaxah wayte
Anguk teyna canah wayte
Ibak teyna gexoh wayte
Xag baxal gabah abne ayroori le
Of foroddini dilwa le royta
Alma kee xaso diimin kareera
Qambisen lusi mayxaali
Ammanoowe sugum ceelay
Raddu wayta xalaatah anay liy
Dat rob innah ibay way rube le
Carra mallo culak yen gaanibow
Bar hinnay laqo hinnay goboysoney
Can hinnay cado hinnay saaciley
Maaci maacisem ayrol teexege
Ayro kortem iraawol teexege
Gaala meeleelay tuboh assa lee
Cundubul naba nargo le baanay
Abba waa baxi tikya le caawiy
Ayrol asse tiroh bisu liy
Hoxxa way yi girah xaw liy
Gubat inni yanih yanooy


3)
Innih awki baxay baaxo maaxiga
Baaxo maaxigay deegak koo beya
Qayso maaxigay serrebba kaskame
Tooqobek sila kaybulleeliyo
Tiggilek caxa kaybullee liyo
Faxxa baaxo maliy faxxa qayso le
Canti laaleh amok maca tekkelee
Namma seekoytak maca tekkelee
Xoggaliitah amok maca tekkelee
Bunkat elle qatuuti le booxa
Cooyto macxi dab elle le booxa
Gansal elle sillaalo le booxa
Qaddi namma barak maca tekkelee
Urru taynabok ux koomah gacee
Qayso faxxek ererraaqi dangabey
Lee faxxek dora saagan amok radey
Ammanoowe sugum ceelay
Dawwek ooba camar ceelay
Biiliqis le qamay ceelaay
Agbi innah qasa yaalummaami le
Laahi innah qasa maysarriida le
Yemqek agbi xagar baaha a
Yoomek illi xagar baaha
Gaabu sinni daqar ku dayim mali
Ange wayte qamur yi dayim mali
Caytek, gaabu maqanxa baxah acccuwey
Anxageh yi baxah gide maxciney
Cayyeh immay amo berra maxciney
Numtin akkalh udda muden bara
Udda hinna ku wayto muden bara
Garqi digdiga koo mirteh
Nan xaloolile koh mirree
Garqi deega qaboola abneh
Ku filla dubuula abneeh
Baaka carri dumay ceelay
Uddaleyti kasal ceelay
Cax malil caxa ceela addoodi liy
Num malih kedo yakke addooda liy

4)
Yaarre carra qanayti qalaamale
Orba carra kuxubba mamaatale
Qakkar orba le kuxbi dagiire le
Dange yaggile ginni baxih baxa
Gaala baaduwa sunduc maqanxay
Qalla luk daqar ooba marih gexoy
Maaca qellami xawle kareeray
Hatkisen baxi weelalliy
Kayra digbe qibin ceelay
Warqiley maaral xaaqaana le
Saqabay saqal elle mudaana le
Maaca xalte gariy gammalolta le
Karmak kayra masangel iraawole
Kuyya wandabitey kayra seedarey
Seedar af le baxal fayya rammiyey
Geeri gaydabi kok baxa yooqore
Of foroddini kok gaala yooqore
Gaali foorek adoylin baxa ugusey
Gaalay dille xala innih ma balliyo
Gaali dille xalam kayro neexege
Dille laahi saluh xalte
Dorri addal caxa lih tome
Dirdiril baxa lih tewqe
Dirdiril gari celta baxa ugusey

5)
Waynu wayna lacaay waali gexxa le
Baadayay marin baaxo taloole le
Giqliliy baxa deebol qarissa le
Is xagay qamur ayroddi faxxa le
Qikkirriy barudut taggarre le
Caawin angu maley gaala raddale
Mislinnah gune liy
Qeeli innah racu liy
Maaci lawla goroyyak tookome
Biqdi mabraka ciggilte
Biqdi innah  tiya boddasse
Can xabuxxi caxah bahta meqre le
Xiine num mukunak xinta meqre le
Toome karma caxal darru
Temqe karma calaldeddah
Bunkatak bila l’aamo waxeexisey
Tahla le urru nek iyyeenih
Cayye gaala kok iyyeenih
Ninni nabsi calaalisneh
Gaali nabsi duqum hayne
Gaane dorri ni gaalih saamile
Net meqe awka ni labhah saami le
Abba sarri baxah lafta
Baaxo sarri nakuh tayse
Qeebi moydor afak yayse
Yab makaaban afat yayse
Yi baguy anu koh lafta mayaa

6)
Wonna may gubat inni yanih yanii
Gubat inni yanih yanii yi baguy
Ulqi afih daley inti bagih waraa
Yi baguy
Xer gitat radek okli ror mali
Waanisak gexek agbi walal mali
Illaltal xalek illi anay mali
Maaca xalte guruddoh anay mali
Ulla kak danan ullah suruy mali
Cayraril madi xawle guyacta le
Awdi afal godi hayta corroodike
Maaca xalte gariiy gammalolta le
Gaali namma numuk kal waan mali
Yeedeqek bagi cubbi le num faxa
Yukkuwek duwi ceetal le num faxa
Saxxanaay ina faylissat mali
Barra kicna maruw deegat mali
Koona karma sugek yaaba num faxa
Namma daaba korek yarde num faxa
Bar gexek saro dangaba num faxa
Gaali gabla culek yaaba num faxa
Koo le num maro dimmiicam meqe
Caxal inti qasuk inti qasam meqe
Caxak orbe cinam meqe
Ux kedoy  qabal edde dagot mali
Ardat edde lagaqya bayot mali
Maxcot edde ximooma bayot mali
Gaali can takarat cabu waa mari
Baklih ummuunok kudu waa mari
Gala qayso le baaxo macah beyaa

7)
Wonna may gubat inni yanih yani
Yi baguy
Yi bagu baxay anninnaa
Carra qibni mataaka mataaxiga
Saaku qeebi mataaka mataaxiga
Qeebi kee qibinak addal nanii
Garruwut baxa saarissee
Gulluqut bagu doogissee
Tirtirat qibina agxissee
Tilkiqit qamur allissee
Gaali addal lafa le ala tanim meqe
Urrut urru xaga awki yanim meqe
Buxak elle ooban kaloo
Kalok elle ooban buxa
Yalli way giti wadbah koo gine
Yi bagu baxay anninnaa
Agbi lak nabo xaylo ma yaynaba
Laahi san nabo xaylo ma yaynaba
An ku fayla dabaanak raaqise
Illi num qululuh xin wee
Laahi num gura qoodaare
Yoo kee koo walalak xinne
Woo barak bari yaysem makkalaa
Bari yaysem makkalaa, yi baguy
Maaray inna gubak xeeray
Sublah innah iraawo qiday
Yanguli aytile kaxbaaqay
Orros inna le ceemallo
Qibnah axca le dukkuuba
Reytah angule waaloyta
Sulbilow gileh inna sulbilow
Bafta low saroh inna bafta low

8)
Gurra wayti nek able litommayaa
Massaamma kok able lino mayaa
Yi baguy atu dan waytaamakaa
Yeedeqe agbi nek dan waam meqe
Bandukut bula naabaanam meqe
Yi baguy
Yi bagu baxay anninnaa
Abba kah cabe wee num kadaadara
Ilmoytal naba daalah abam mali
Yi Baguy yi bagu baxay
Sarte marto fidot tembexe
Urte wallu gexot tembexe
Arduk asek koo geeliyo
Arde wee mari koo meeleelita
Heerik elle radan moolaalile
Le numuk bagu xagta tumamme le
Xeerih elle radan qasa kaare le
Cal way elle caban qeskaale le
Af qasin sara lem koo gee mara
Marto kak gale lem koo gee mara
Koo geek meqem innih geeliyoo

9)
Abba ruube waqah ma gexinnito
Urri baahe katah magexinnito
Akke wayni taway yekke
Able waynu taway nuble
Karma hanniya koh takkeemil
Dadaq orroya koh yakkeemil
Karma ceela sugum geytaamal
Yoo hinnay gari kot yaabak yen
Gari kot yaabak yenee yi baguy

10)
Gala namma tiyal nanu naaxige
Nargo xalta qarum bagu
Gala beyta qarum laki
Gaali kak rade galcooda
Urru taynabe lak naba
Yi baguy yi baguy
Yi bagu baxay, anninnaa
Gexxem able kalah ku iba eexege
Xaltem able kalah ku baxa eexege
Yi baguy, yi baguy
Yi bagu baxay anninnaa
Yi bagu baxa numma bagu baxay, yi baguy
Qayso gibdoh amoh dululu
Lee badaydah afih buyyi
Matto waacito teyyeqe
Saqab gingino teyyeeqe
Buuri keena malik buuril xaley
Yi baguy , yi bagu baxay
Yi baguy
Ulqi afih dale inti bagih wara

11)
Riida ceela laqad bolkoquh xala
Samla ceela qali arbaahimih xala
Dimhahim baxa dooroh afal xala
Macammad saridik xer gariiqo
Sek saloomanak qasa burqili
Idris baxak qado kolfa
Muuse baxak qasa meqre
Lee qalii baxih aydooda tookome
Qayso lekke qasam qado tookomeh
Leeh afih caxa qammaadi tookome
Qasa gonna wadar num ma yaagura
Folod kontomu kak yakke
Saqab lactama kak yakkee
Cisra kak daka tayyaaqeeh
Gaali gaalah abuusanna moggola
Bed maliy gulubuk maggo qasbo le
Anxaqa naqabuh bedu kak cine
Magdafa naqabuh guuro kak cine
Qasboh addo*bilen gob akiyya le
Gibdo namma qaxal koo alqayto le
Alaa kee gudurul koo cusento le
Gadil kee sarigil koo celemto le
Dakka ceela mayabbi buxal xala
Gambi burqili dooran buxal xala
Gaagi namma qaxal koo qarabti le
Araf namma qaxal nanu koo lino
Yi bagu baxay anninnaay
Yi baguy
Yi bagu baxay anninnaa
Geeri fokko banayti baxah xala
Ginda ceela *sumaaqiltoh xala
Kuxubtay faro geeso buxal xala
Filli koyta caxanti* badu
Karsi godma qas alqayto
Nammaytih faro kaara badu
Karsi nammay ereeka badu
Gaagi namma qaxal koo qarabti le
Bad wagittaa qalel koo qarabti le

12)
Manke orobta kok iyyeenik
Adda xeeri dora orbah an ixxicey
Mankel asse kok iyyeenik
Suula mango daqaaral ase ixxicey
Qadab orbe kala urruliy
Caxak orbe cina abba liy
Yi bagu baxay anninna
Gude qunxa falum liy
Amo xeeri daqar liy
Qibni muuguta yellek kollay
Qibni godmali fan foray ixxica
Soola kee saqab edde tanim meqee
Qibni bar guyyac edde yanim meqe
Xayyi bara xayyi bar
Xayyi bar camad edde yanim meqe

13)
Kabba yab talamak kaydoodele*kayguudele
Kurri qaslayitik koo eleelele
Yi baguy
Yi bagu baxay anninnaa
Yaabah inki bidaaru ma taamina
Qaysoh inki dolaytu mataamina
Laqad baxa garri damal liy
Camad baxa badda afal liy
Iyyac babxa maytim qaxal liy
Acaw baxa daabi qaxalliy
Macammad baxa durti, aamolliy
Macammad baxa maagayralliy
Qas maariita gurak xaxxaqal liy
Qali baxa diidah afal liy
Macammad baxa makki bagul liy
Leqen baxa guucum qaxal liy
Qabay baxa foxxoh afal liy
Faras baxa baxqi buxal liy
Qarbis baxa millel liy
Taane baxa geegal liy
Aydaacis baxa weeqaytul liy
Canfaxe baxa furdah afal liy
Canfaxe baxi weeqaytu kol tabe
Caggi yayyo magentaamo kol tabe
Banayti baxii gaaweela kol tabe
Caggi keero qasaa baxa kol tabe
Arre waa qari teeri qaxa
Mankalaalaba suucum amo
Haada xayla cinen moolal
Fantabul giba koo tuble
Kalol amcari koo yuble
Gaalla radda xisen gawra
Sifta radda waqin dora
Carri bar dite lil koo nootoke
Qilsi xayla li warsayyi kok cule
Taane filli waqin dora kok rade
Sifta ken xagele iyyeeni
Garqi koo qidele iyyeenih
Kot heen gile gaalat hee lino
Net heen gira labhat hee lino
Aysa teemene labhat neemene

14)
Lee xagam qadi leh maaxaggiyo
Qayso calkora leh maaxagiyyo
Qangalaaloy ibah gexxa k’arkise
Dakni caara le gubbuysi
Xarrabay guma taaqube
Qangalaaloy ibah gexxa
Maaca xiina macammadih addo
Madqa dirri macammad tookome
Camad absumi koh yaabe
Madqa girrifo waysiisseh
Meeri qad mara waysiisse
Mukno qaxxis Ababal cine abba lito
Ayra gaali gasol kabba yiggife
Yabbah abba morootom inki gilet qide
Saalic inki  gilet soddom qide
Dammahoyta meqem rasi yaaxige
Seeka gala meqem nanu naaxige