Welcome to Afar Triangle

Welcome to Afar trainagle blog

Qafar xayloy arcibay arac geyaay sama xica

The Afar, People of Horn of Africa (Afar Ancestors of ARDI)

The Afar, People of Horn of Africa  (Afar Ancestors of ARDI)
This book published by ALI RACHID IBRAHIM HASSAN student of MBA at ATLANTIC INTERNATIONAL UNIVERSITY 2014

QAFAR QANGORIH MAQNISSO

Addooda : Gaalak inki bagu xali, hinnay inkinna wixih xale wee saqa
Adoolinaana : Qidik addat baruh yan diti.

Agda : Baaxoh anxaxinaana. A kitaabih addal, assamaqa.
Ammeekeriyya : daqwitiyya
Amxiqiyya : Tu nagay yasmiteenimi.
Awdi : Saqak xaylo edde haan araca.
Ayguudiyya : diggoysiyya
Aysaliilo : Ayti qunxa ala
Aysiilo : Qunxa aytiita
Baanoyta : Sunku kee filla ittat yabbixe alibi (ariqi).
Babbe : kaxxa rakuubu
Badooliita : Daqar migaaqa
Bafta : kaxxa qidi le saro
Bahim : Duquru
Ballaaqo : Qidi kee burraacinaanak fanat yan bisu.
Barayi : Saqi subci aba duwa.
Batannuf : Akamuk
Boon : Kuur aba mara.
Boonta : Kuur aba numu.
Boorle : Reeda le mara.
Bunkat : Rob rada waqdi bacaril taabuke hurdin birro le qayso. Gaali kaxxam tet kicni. 
Burgud : Qeebih yaaguren giraarik yawqe qiiri. 
Buufo : Xaasigah qidan gaalih barud xaytay amol bilqah haana. 
Cayrari : Saqi bar aba duwa. 
Ceemalin : Dahab walqinan le bisu. 
Cilili : Taqabi
Cisra : Aydum xale wee laca. 
Coroodi : Corod tayyaaqe ala. 
Coyto : Qayso
Daahurusiyya : Tu dahni luk ankacisaanama. 
Dabayna : Bedu 
Dabi : Inki aracal badumuh tan qayso. 
Dabira : Qunxa macaxu.
Deena : Tu edde taade’kke.
Dibaaro : Macaxuk salafat yan birta.
Dimiq hayiyya : Taqabisiyya.
Doogisiyya : Roobuk baaxo nagay caytaama.
Dubul : Addaytuk (galbok) bicsen saro. Xagaral yaabuke kaxxa xaggoru.
Dufoofa : Tiqut tan qayso.
Duga : Mako le’kke.
Dumay : Qayso
Fale : Galbok bicsen fido.
Falud : Naba rakuubu.
Fantaabul : Cube waak yamaate mara.
Gaabu : Amo ittat le cooxuy, badumuh yani.
Gadma : Wakrik say tiya. 
Galcooda : Gaalak inkih naba alay idoolitte.
Gale : Bisu le boortay sarok bagul bilqah haana.
Galumu : Gaala gulubuh hayya heenih kaat aban axawa.
Gambolooliyya : Lac guba fayyaay, xiiron eyyeqqi heeh aba soolo.

Gansal : Qayso
Garruw : Gaali baguk addak aba xongolo.
Gawra : Buqre elle aban baaxo.
Gaydabu : Gaali geerat axeexuh le xagooru.
Gerraaco : Alâ migaaqa
Goboyson : Qisi edde maggo diti.
Goot : Diidalê qari.
Goydoqu : Umanna
Gura : Qalek tattaba
Gurbaya : Ux alá
Gurruddo : Qunxa ida.
Guume : Digif le mari mogoyut haa bila.
Guyacta : Xongolo
Hanniya : Kaxxam tangude karma.
Heena : Farcat le mano.
Huusa : Damaaqe
Kaare : Sarroy gudel qasa diil (fiiroyta) leey, awwal makaaban atkayuk tene.
Kibo : Bedi asta
Kiboyti : Dago garboy inki aracat tiqut tani.
Kirda (girda) : Agbi ibat bilqah haa bila. 
Kurtummi : Araca
Kuyya : Karmak naharat rada roobih udduru
Lato : hofto, kaxxa anaya.
Lawallawiyya : Umman sinni xagarih bicat yaniimi
Lawlo : Duwa
Leesani : Gaali le qisi
Loogo : Sarba riiqaret elle tangale araca.
Loyna : Saq qaaqisa mara.
Lusa : Af le caxxay alwa edde qidaana.
Luuba : Furrayna
Luwa : Satqa
Maaqu : Duma yixiggilen gaala wadir axiggiliyya.
Madu : Lubaaka
Madigi : kooma
Mallo : Badumu
Matba : Soolo, maysaada
Matto : Saqi buxah orbe waah, cerrah yaniimi.
Mayiito : Ibak sarba kee dadabak fanat tan ikke.
Maysarriida : Qeebi le saga.
Mayya : Laa
Meeri : Tul beyan lakqo. Karata.
Meqre : Lac kak qiden aláy maaral yaxiggileeni.
Messeb : Gaali xaylo edde yaxeen akatay xaat, hinnay caxxat yexeeni.
Mirá : Bar, xiinit tan barral aban orba.
Miraysa : Bar dubuk, caagid maleh aban gexo.
Modoola : Kaxxa qamuru, (Gaali can elle haan ayni.)
Moolaali : Limoh beyan saqa.
Morokkaqiyya : Kabella uraanama.
Moydor : Girâ migaaqa.
Naasu : Baxa kak yirciden alak gersi alah baxa hayiyya.
Naku : Tut maggo adda qagitiyya.
Niqiyyire (aqiyyiriyya) : Tu gibdaabinat xiinisaanama.
Onforoodi : Gaali aliili.
Orma : Qayso
Qabuudu : Illi arooba.
Qadi : Tuk exxa.
Qaga (qagi) : Tiqut tan garbo.
Qandala : Gaali yakme caxay wadir kaal biyak takke.
Qasgalini : Aki xagar dattoowe kee qaddoowe yakke waqdi filli le qisi.
Qasleyiti : Qoofu
Qatuute : Cooxuk xagarat taabuke caxay qabar taagah is edde tan caxa kafta way anxaxuk raqta.
Qaygu : Rob rada waqdi bacaril raqta leey sillowte.
Qeskaale : Gaalak qunxa saqay 3 – 4 karma le.
Qikkiri : Gaali barudut le xagooru.
Qisil : Qiskili, dicili
Qoodariyya : Fooriyya, dacriyya.
Saaru : Cooxut malmaalimak taabuke caxa.
Sabanna : Faduulu, annaak tut culiyya.
Sadariyya : Maadiyya, guffiyya.
Saggay : Agaagul le numu.
Samla : Kaxxa qisi.
Sangaya : duquru
Saqaba : Gaalak qunxa saqa.
Sarid : Kaxxa caxay fayya itta baaxol geytimta.
Sarrebba : Saqi yakmeemih tu xiqe wayta qayso.
Siixa : Beduk qaynatak teyna.
Sila : Daraq (wasak) sinni lee.
Sooda : Quudi’nnah taniimiy gaali xagaral baaha.
Sulbi : Sutuuticinaana
Surku : Qalek ragidi.
Suuro: Danuni, shurba.
Udda : Caacay gaaboyse siisak xissinte kooma.
Uguc : Wadar xaylo edde haan aracaay xeetik xiseeni.
Ukkuwiyya : Lac angut can aalliyya.
Walliyo : Abaaro
Wallu : Galbo
Waqa : Deero
Waqina : Fidut tan baaxoy, xaa sinni.
Wayxabas : Kassi boola le numu.
Xaa kora : Kaxxa xeetiy edde yaaqiten waqdi ibat kora le baaxo.
Xabeebeqiyya : Agaagulusiyya
Xag baro : Xaagat baru le alá.
Xalaata : Rob radu waa waqdi qaraanal yawqe gayrantu.
Xannuni : Qayso 
Xaxxaqo : Rob rada waqdi adda le acaray xeet let raqta lee. Xiiciyya : Baytik yaduureenimi. 
Xurba : Ux gaala
Yaalummaami : Kaxxa lafa le say gaalay muxa rakub kaxxam suumuta. 
Yiqa : Cammo kak bicsan caxay yiqayto deqsitta.Tet cammok akoota ginan.